# नरेन्द्रराज प्रसाई
-------------------------------------------------------
विश्वका 'पैंतीस प्रसिद्ध पुरुष' नामक ग्रन्थमा प्रा.राजनारायण प्रधानले लेखेका छन् 'भानुभक्त पढेर हाम्रो शिक्षा आरम्भ हुन्छ, उनलाई हेला गरेर समाप्त हुन्छ ।'
नेपाली भाषासाहित्यका आदिकवि भानुभक्त आचार्य जन्मेको १९९ वर्षलाग्दैछ । यस फेरोमा नेपाली भाषाले आफ्नो गच्छेको नेटो चढी सकेको छ । त्यतिमात्र होइन, आजसम्म हामी एकअर्कामा जति मिल्न सक्यौं त्यो देन भानुभक्तकै पनि हो ।
१९४८ सालको कुरा हो, भानुभक्तलाई मोतीरामले सर्वप्रथम आदिकवि लेखे । त्यही लहरोमा लहरिंदै त्यसको ५० वर्षछि श्री ३ जुद्धशमशेरको 'भानुभक्तलाई आदिकवि भने पनि हुन्छ' भन्ने हुकुम प्रमाङ्गी भएपछि नेपाली जनजीवनले भानुभक्तलाई आदिकवि भन्न थाले ।
भानुभक्तकी नातिनी विष्णुमायादेवीले नै १८७१ साल असार २९ गते भानुभक्त जन्मेको बेहोरा जनमाझ पेस गरिन् । अनि पण्डित नरनाथ आचार्यले पनि त्यसै बमोजिमको जन्मकुण्डली निकाले । बालकृष्ण समले चाहिं भानुभक्तकी पत्नीको नाउँ रेवती भएको खुलसा गरे ।
भानुभक्तकालीन युगमा जनजीवनमा नेपालीभाषाको त्यति मान्यता थिएन । त्यतिखेर संस्कृतभाषाकै वर्चस्व थियो । संस्कृतका ज्ञाता हुँदाहुँदै पनि भानुभक्तले चाहिं प्रायः नेपालीभाषामा नै आफ्नो साहित्य लेखे । उनी मान्छेसँग बोल्दा पनि कवितामै बोल्थे ।
भानुभक्तले सानो उमेरमा धेरै कुरा जाने । सानैदेखि भानुभक्त उनका बाजे श्रीकृष्ण आचार्यसँगै नारिएर हिंड्थे । श्रीकृष्ण खेतीपाती गर्नेदेखि समाजसेवा, धर्मकर्म गर्नेसम्म र शास्त्रीय परम्रम्पराका कुरा गर्न समेत सिपालु थिए । त्यस्तो परिवेशमा हर्कंदै भानुभक्तको जीवनचर्या पनि एउटा स्रष्टाको जस्तो, एउटा जमिनदारको जस्तो र एउटा राजषिर् ठाँटको जस्तै बन्न थाल्यो ।
श्रीकृष्ण आचार्यका छोरा धनञ्जय पनि विद्वान थिए । उनी सरकारी जागिरे थिए र उनको पद खरदार थियो । जागिर खाएपछि उनले छोरो पनि पाए । त्यतिखेर तनहुँ रम्घाको चुँदीबेसीमा धर्मावतीदेवीको कोखबाट भानुभक्त जन्मेका थिए ।
भानुभक्त सानैदेखि बौद्धिक चेतका धनी थिए । उनी लेखेर पनि थाक्तैन थिए ।त्यस जुगमा यिनले जति गरे धेरै गरे । तर पछि यिनलाई चम्काउने काम मोतीरामले नै गरे ।
३७ वर्षढल्केपछि भानुभक्तले सरकारी जागिर पाए । जागिरे भएपछि उनका हाकिमले उनको खेदो गर्न थाले र दुई वर्षमा नै उनको जागिर खोसिदिए । त्यतिले मात्र नपुगेर ती हाकिमले उनलाई रकम हिनामिना गर्ने भ्रष्टाचारी भनेरै पोलिदिए । त्यसपछि उनलाई कुमारीचोकको खोरमा थुनियो । तर त्यो कैद
उनका लागि वरदान बन्यो । उनले त्यहाँ रामायणको अयोध्या, अरण्य, श्रीकिष्किन्धा र सुन्दर काण्डको पद्य अनुवाद गरे । त्यतिबेला उनी त्यहाँ पाँच महिना थुनिएका थिए ।
भानुभक्तकृत रामायण नै नेपाली भाषासाहित्यको पहिलो महाकाव्य बन्यो । उनको रामायण अनुवाद भएर पनि यस कृतिलाई उनले मौलिक रूपमा प्रस्तुत गरे ।
भानुभक्तले रामायणका बालकाण्ड र अरू काण्ड, प्रश्नोत्तर, भक्तमाला, वधूशिक्षानामक कृतिहरू पनि नेपालीभाषामा नै लेखे । साथै उनका फुटकर कविताहरूको हाँगाविगा पनि प्रशस्तै पलायो ।
भानुभक्त आचार्यलाई कालज्वरले मरणासन्न पार्यो । तर त्यस घडी उनी फाटफुट तङ्ग्रिएको अवस्थामा पनि लेख्थे । खास गरेर उनले आफ्ना हितैसी धर्मदत्त सुब्बाको आग्रहमा रामायणको उत्तर काण्डको 'रामगीता'को पनि नेपालीभाषामा अनुवाद गरे । सकिनसकी पनि उनले आफ्नो जीवनको अन्त्यमा आफ्ना छोरा रमानाथलाई 'रामगीता' टिपाएरै छाडे । अनि त्यस कृतिको आविष्कार भएपछि उनले आफ्ना भौतिक आँखा चिम्लेका थिए । त्यो समय थियो- १९२५ साल ।
For iPhone User
Open the iPhone and go to the App Store. Download HK Nepali Radio apps or Nepali FM applications, Browse the HK Nepali Radio and Enjoy live streaming radio on your iPhone eiter through the speaker or by connecting earphones. HK Nepali Radio for iOS
We have good news for you. Our android application is available in Google Play Store. To download our application, we would like to request you to click here. HKNEPALIRADIO Android apps